Σάββατο 12 Ιουνίου 2010

Και το Σκάκι θέλει το... Διαιτητή του!

Ο τομέας της Διαιτησίας στα σπορ είναι αρκετά παρεξηγημένος !
Πολλοί πιστεύουν ότι για να γίνει κάποιος Διαιτητής πρέπει να διαθέτει αρκετή δόση... μαζοχισμού, για να ανέχεται τα διάφορα υβριστικά συνθήματα που του απευθύνουν οι ανώνυμοι «φίλαθλοι» από τη κερκίδα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν και τους συγγενείς του μέχρι... τελευταίου βαθμού !
Παρ’ όλα αυτά ο Διαιτητής θεωρείται απαραίτητος σε τέτοιο βαθμό ώστε ένας αγώνας, σε οποιοδήποτε άθλημα, να μη μπορεί να διεξαχθεί χωρίς τη παρουσία του.
Ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει τα ονόματα κορυφαίων Διαιτητών στο κόσμο που έχει αναδείξει η χώρα μας, όπως οι Κώστας Ρήγας και Σταύρος Δουβής στο Μπάσκετ, ο Κύρος Βασσάρας στο Ποδόσφαιρο, αλλά και αρκετών σε άλλα αθλήματα.
Αυτό που δεν είναι όμως ευρύτερα γνωστό είναι το ότι η χώρα μας διαθέτει τον κατά πολλούς κορυφαίο Διαιτητή στο κόσμο στο Σκάκι.
Μιλάμε με τον Τάκη Νικολόπουλο, που ήταν Διαιτητής σε όλα τα Παγκόσμια Πρωταθλήματα που διοργάνωσε η Παγκόσμια Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE) από το 1999 και μετά, και ο οποίος πρόσφατα ήταν Επικεφαλής Διαιτητής στο μεγάλο ματς που έγινε στη Σόφια μεταξύ του παγκόσμιου πρωταθλητή Ινδού Βισβανάθαν Ανάντ και του διεκδικητή του τίτλου Βούλγαρου Βεσελίν Τοπάλοφ. Τον προλάβαμε λίγο πριν αναχωρήσει για το Ιράν, όπου από 14 μέχρι 21 Ιουνίου θα διδάξει σε Σεμινάριο Διαιτησίας.


Ανάντ – Τοπάλοφ

IKARIACHESS - Κατ’ αρχήν πες μας για το ματς Ανάντ – Τοπάλοφ και τη σπουδαιότητά του.
Τ.Ν. - Ήταν το ματς που ανέδειξε τον Παγκόσμιο Πρωταθλητή στο Σκάκι για την επόμενη διετία 2010-2012 και βέβαια η σημαντικότερη διοργάνωση για το άθλημα του Σκακιού. Ο Ανάντ ήταν ο παγκόσμιος πρωταθλητής, που αναδείχθηκε το 2008, κερδίζοντας το αντίστοιχο ματς που έγινε στη Βόννη της Γερμανίας, εναντίον του Ρώσου Βλαντιμίρ Κράμνικ, ενώ ο Τοπάλοφ ήταν ο διεκδικητής του τίτλου, που αναδείχθηκε το 2009 μέσα από μια σειρά αγώνων.
Το ματς διοργανώθηκε στη Σόφια γιατί οι Βούλγαροι διοργανωτές έδωσαν τη καλύτερη προσφορά κατά την εκδήλωση ενδιαφέροντος που προκήρυξε η Παγκόσμια Ομοσπονδία, προσφέροντας 3.000.000 δολάρια για τη διοργάνωσή του. Από αυτά, τα 2.000.000 διατέθηκαν ως έπαθλα για τους δύο παίκτες και τα υπόλοιπα για τα οργανωτικά έξοδα (ξενοδοχεία, αίθουσα αγώνων κ.λ.π). Υπήρχαν άλλες δύο, χαμηλότερες οικονομικά, προσφορές, από τη Σιγκαπούρη και τη Τουρκία. Μίλησε κανείς για κρίση στο σκάκι ;
Το ματς είχε τεράστια δημοσιότητα και προβολή παγκοσμίως και τόσο οι διοργανωτές όσο και η Παγκόσμια Ομοσπονδία φρόντισαν ώστε να εξασφαλιστούν οι καλύτερες συνθήκες διεξαγωγής.


Ο παγκόσμιος πρωταθλητής Ανάντ ζηταει διεκρινίσεις για τον φωτισμό από τον επικεφαλής διατητή Τάκη Νικολόπουλο, κατά την αναγνωριστική επίσκεψη στους χώρους αγώνων, πριν από την έναρξη του ματς με τον Τοπάλοφ



IKARIACHESS – Όλοι ξέρουμε ότι το Σκάκι είναι ένα ήσυχο παιχνίδι μεταξύ δύο παικτών που παίζουν τη παρτίδα τους πολιτισμένα, την ολοκληρώνουν και φεύγουν... κύριοι! Πες μας λοιπόν, τι χρειάζεται ένας Διαιτητής στο Σκάκι ;
Τ.Ν. – Το σκάκι είναι ένα άθλημα, αναγνωρισμένο τόσο στον ελληνικό χώρο από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, όσο και στο διεθνή, από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, γίνονται μάλιστα και έντονες προσπάθειες για την ανάδειξή του σαν Ολυμπιακό άθλημα και την ένταξή του στις Ολυμπιάδες. Σαν άθλημα έχει νόμους και κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται για τη καλύτερη διεξαγωγή του και ασφαλώς έχει έντονο το χαρακτηριστικό του ανταγωνισμού. Δεν ξέρω κανένα που παίζει μια παρτίδα και δεν θέλει να κερδίσει, ακόμα και όταν πρόκειται για παίκτες μικρών ηλικιών. Το στοιχείο της υπεροχής του πνεύματος αποτελεί σοβαρό κίνητρο νίκης σε μια σκακιστική παρτίδα. Ο συνδυασμός αυτών λοιπόν κάνει το Διαιτητή απαραίτητο και στο Σκάκι, όπως και σε όλα τα άλλα αθλήματα. Φυσικά μιλάμε για το αγωνιστικό σκάκι και όχι για μια απλή φιλική παρτίδα, όπου πρόκειται για ένα ήσυχο όπως είπες παιχνίδι. Όταν παίζει κάποιος σκάκι με το παιδί του ή με το φίλο του, κατά κανόνα δεν χρειάζεται Διαιτητή ! Όταν όμως αγωνίζεται μαζί με εκατοντάδες άλλους παίκτες σε ένα τουρνουά με υψηλά χρηματικά έπαθλα, ή με την ομάδα του σε ένα διασυλλογικό πρωτάθλημα όπου κρίνεται ο υποβιβασμός ή η άνοδος σε υψηλότερη κατηγορία, τότε η παρουσία του Διαιτητή είναι αναγκαία.

IKARIACHESS – Ποια είναι τα πράγματα που πρέπει να κάνει ένας Διαιτητής στο Σκάκι ;
Τ.Ν. - Η δουλειά που πρέπει να κάνει ένας Διαιτητής Σκακιού δεν είναι καθόλου απλή και εξαρτάται πάντα από τη μορφή της διοργάνωσης.
Δηλαδή αλλιώς θα λειτουργήσει ένας Διαιτητής στο ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλήμα, όπου αγωνίζονται δύο παίκτες επί εικοσιπέντε μέρες, αλλιώς σε ένα τουρνουά πολλών παικτών, που διαρκεί συνήθως εννέα συνεχόμενες μέρες, αλλιώς σε ένα σχολικό πρωτάθλημα με μικρής ηλικίας παίκτες και αλλιώς σε έναν αγώνα Διασυλλογικού πρωταθλήματος μεταξύ δυο ομάδων παικτών, που διεξάγονται αυθημερόν.
Σε όλες βέβαια τις περιπτώσεις, στις αρμοδιότητές του είναι να φροντίζει για την αυστηρή τήρηση των κανονισμών του παιχνιδιού από τους παίκτες, να ενεργεί προς το καλύτερο συμφέρον της διοργάνωσης, εξασφαλίζοντας τη διατήρηση καλού αγωνιστικού περιβάλλοντος (εξοπλισμός με τραπέζια και καρέκλες, φωτισμός, θέρμανση, ψύξη, εξαερισμός του χώρου) και ότι δεν ενοχλούνται οι παίκτες (όχι εξωτερικοί θόρυβοι ή παρενόχληση από θεατές), να επιβλέπει την εξέλιξη των αγώνων, παρακολουθώντας τις παρτίδες, παίρνοντας αποφάσεις και επιβάλλοντας ποινές στους παίκτες όταν απαιτείται, να ελέγχει τα αποτελέσματα.
Και για να τα κάνει όλα αυτά πρέπει να γνωρίζει άριστα τους κανονισμούς του παιχνιδιού και να διαθέτει ορθή κρίση, απόλυτη αντικειμενικότητα, αμεροληψία και λογική.
Ενίοτε ο Διαιτητής πρέπει να καθορίσει και τα ζευγάρια των αντιπάλων παικτών που θα αγωνιστούν σε κάθε γύρο ενός ελβετικού, όπως λέμε, τουρνουά (όπου όλοι παίζουν 9 αγώνες με διαφορετικούς αντιπάλους, ανάλογα με τη βαθμολογία τους ανά γύρο). Στη σύγχρονη εποχή, για να αποφεύγονται τυχόν λάθη, ανθρώπινα ή μη (!), χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό εξελιγμένα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, που ασφαλώς κάνουν τη ζωή ενός Διαιτητή Σκακιού ευκολότερη. Αυτό όμως επιβάλλει στις υποχρεώσεις του Διαιτητή και την επαρκή γνώση του χειρισμού του υπολογιστή και των προγραμμάτων του. Άλλωστε αυτό είναι και μια από τις απαιτήσεις για να αποκτήσει κάποιος Διαιτητής τον ανώτερο διεθνή τίτλο διαιτησίας, το τίτλο του International Arbiter.
Τέλος στις πολύ βασικές υποχρεώσεις του είναι η καλή γνώση του χειρισμού των ηλεκτρονικών χρονομέτρων που χρησιμοποιούνται στους αγώνες.

Στη μπάλα είναι αλλιώς!
IKARIACHESS – Ποιες πιστεύεις ότι είναι οι διαφορές στο τομέα της Διαιτησίας στο Σκάκι από τα άλλα αθλήματα;
Τ.Ν. – Το σκάκι είναι ένα πνευματικό άθλημα. Αυτό συνεπάγεται ότι δεν απαιτείται έντονη σωματική άσκηση για τους παίκτες. Αντίθετα όμως για τους Διαιτητές χρειάζεται μια ικανοποιητική φυσική κατάσταση. Μου έχει συμβεί αρκετές φορές, διαιτητεύοντας σε τουρνουά με μεγάλο αριθμό παικτών (π.χ. στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα που διοργάνωνε παλιά η FIDE με το σύστημα νοκ-άουτ και τη συμμετοχή 128 παικτών) που αγωνίζονταν σε μεγάλες αίθουσες, να «γράφω» αρκετά... χιλιόμετρα σε όλη τη διάρκεια του τουρνουά, που ξεπερνούσε τις 15 μέρες, περπατώντας πολλές φορές σε κάθε γύρο σε όλο το μήκος και πλάτος της αίθουσας, προσπαθώντας να έχω τη πληρέστερη εικόνα για τις παρτίδες και την εξέλιξή τους, ώστε αν χρειαστεί να πάρω τη σωστότερη απόφαση. Όσοι πιστεύουν ότι ένας Διαιτητής Σκακιού κάθεται σε μια καρέκλα όλη την ώρα και περιμένει να τελειώσουν οι παρτίδες για να φύγει, κάνουν μεγάλο λάθος !
Και στο σκάκι ο Διαιτητής πρέπει να παίρνει αποφάσεις σχετικά με την εξέλιξη της παρτίδας και να επιβάλλει ποινές. Βέβαια εδώ δεν έχουμε... φάουλ και πέναλτι, αλλά πιθανή πρόσθεση ή αφαίρεση στο χρόνο σκέψης των παικτών! Επίσης δεν έχουμε, προς το παρόν, κίτρινες και κόκκινες κάρτες για τους παίκτες, αλλά υπάρχουν σκέψεις για την εφαρμογή τους, έχουν μάλιστα δοκιμαστεί σε κάποια τουρνουά ανά το κόσμο! Είναι εξαιρετικά σπάνιο να αποβληθεί παίκτης από τουρνουά και μόνο για ανάρμοστη συμπεριφορά ή για προσπάθεια εξαπάτησης, αλλά συμβαίνει αρκετές φορές να μηδενιστεί και να χάσει τη παρτίδα, αν π.χ. χτυπήσει το κινητό του κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ή αργήσει να εμφανιστεί κατά την έναρξη της παρτίδας!
Ευτυχώς ο Διαιτητής στο Σκάκι δεν ακούει τα.... «κοσμητικά επίθετα» που ακούνε οι συνάδελφοί του σε άλλα σπορ, δεδομένου ότι η επίδρασή του στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος μιας παρτίδας δεν είναι τόσο έντονη όσο στα άλλα αθλήματα. Βεβαίως από τους κανονισμούς τού δίνεται η δυνατότητα ακόμα και να αλλάξει ένα αποτέλεσμα, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο και θα πρέπει να υπάρχει μια απόλυτα τεκμηριωμένη δικαιολογία γι αυτό.

IKARIACHESS – Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι είναι πολύ ανιαρό να είσαι Διαιτητής στο Σκάκι. Τόσες ώρες για να.... κοιτάς απλώς και να μη κάνεις τίποτα ; Πώς τα καταφέρνεις; Υπάρχει κάποιο κίνητρο; Οι αμοιβές είναι καλές;
Τ.Ν. - Για να κάνει κάποιος το Διαιτητή πρέπει πάνω απ’ όλα να αγαπάει το Σκάκι και να έχει πολύ μεράκι για τη Διαιτησία, να το θέλει πολύ δηλαδή, να το έχει μέσα του, όπως λέμε. Ένας Διαιτητής που κάνει... αγγαρεία είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα (μη προσέχοντας τις παρτίδες, ή σημειώνοντας λάθος αποτελέσματα) παρά να λύσει κάποια που τυχόν θα εμφανιστούν κατά τη διάρκεια μιας παρτίδας.
Βεβαίως δεν μπορούμε να μιλάμε για σοβαρό κίνητρο, τη στιγμή που οι αμοιβές κυμαίνονται, αναλόγως τη κατηγορία του Διαιτητή, από 25 μέχρι 35 ευρώ για κάθε γύρο, δηλ. την ημέρα. Έτσι για ένα τουρνουά 9 γύρων και ημερών ο μέσος Διαιτητής θα πάρει περίπου 250 ευρώ. Δεν είναι άσχημα, αλλά βέβαια οι αμοιβές αυτές δεν συγκρίνονται με τις αντίστοιχες σε άλλα σπορ. Στο παγκόσμιο χώρο ο Επικεφαλής Διαιτητής της Ολυμπιάδας Σκακιού, που διεξάγεται κάθε δύο χρόνια και διαρκεί 20 μέρες περίπου, παίρνει, σύμφωνα με τον κανονισμό της FIDE, 3.500 ευρώ, ενώ ο απλός Διαιτητής 1.000 ευρώ. Επίσης ο Επικεφαλής Διαιτητής στο Πανευρωπαϊκό Ατομικό πρωτάθλημα, που διαρκεί 11 ημέρες, παίρνει 1.500 ευρώ ενώ ο απλός 500.
Προσωπικά δεν γνωρίζω κανένα επαγγελματία Διαιτητή Σκακιού, ούτε στο ελληνικό, ούτε στο παγκόσμιο Σκάκι. Υπάρχουν πολλοί Διαιτητές Σκακιού, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο κόσμο και πάρα πολλές διοργανώσεις και τουρνουά. Έτσι η «πίττα» μοιράζεται.


"O Διαιτητής πρέπει πάνω απ’ όλα να αγαπάει το Σκάκι και να έχει πολύ μεράκι για τη Διαιτησία"



IKARIACHESS – Και τι κάνεις στην υπόλοιπη ζωή σου, όταν δεν διαιτητεύεις σε κάποιους αγώνες;
Τ.Ν – (Γέλια) Τυχαίνει να είμαι διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, πήρα το πτυχίο μου το 1975 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργάζομαι στη Διοίκηση Αεροπορικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, στη Διεύθυνση Έργων και Κατασκευών, στο Αεροδρόμιο Τατοΐου. Αυτή είναι η δουλειά μου και δεν είναι πάντα εύκολο να την αφήνω και να πηγαίνω Διαιτητής σε τουρνουά.

Πιόνια σε απορρυπαντικό...
IKARIACHESS – Πώς ξεκίνησες με το Σκάκι και πώς έφτασες μέχρι εδώ ;
Τ.Ν - Η πρώτη μου επαφή με το Σκάκι έγινε σε ηλικία 8 χρονών, όταν έπεσε στα χέρια μου μια σκακιέρα με τα κομμάτια της, που την προσέφεραν σαν δώρο μαζί με την αγορά ενός γνωστού απορρυπαντικού της εποχής!! Άλλοι καιροί τότε! Από τις οδηγίες έμαθα να παίζω και μου άρεσε πάρα πολύ, αλλά είχα ευκαιρία να παίζω παρτίδες πολύ σπάνια, είτε με τον πατέρα μου τις Κυριακές, είτε με ξαδέρφια μου, όποτε βρισκόμασταν. Με το αγωνιστικό σκάκι ξεκίνησα το 1985, σε ηλικία 28 χρονών ( πολύ μεγάλος για τα σημερινά δεδομένα !), στον Εκπολιτιστικό Επιμορφωτικό Σύλλογο Κορυδαλλού, που τότε αγωνιζόταν στη Τοπική κατηγορία Αττικής. Εκεί, εκτός από παίκτης έγινα και ένα είδος προπονητή, κάνοντας μαθήματα σκακιού στους μικρούς παίκτες της ομάδας. Αργότερα, όταν η ομάδα ανέβηκε στην Α’ Εθνική Κατηγορία, περιόρισα την αγωνιστική μου δραστηριότητα και ασχολήθηκα με τα διοικητικά ( τα τελευταία 10 χρόνια είμαι ο Πρόεδρος του Συλλόγου) και με τη Διαιτησία.
Το πρώτο τίτλο Διαιτησίας, του Ομοσπονδιακού διαιτητή Γ’ Κατηγορίας, τον πήρα το 1989, ενώ το 1993 πήρα τον ανώτερο διεθνή τίτλο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας, το τίτλο του International Arbiter. Για πρώτη φορά διαιτήτευσα αγώνες στο εξωτερικό το 1998, ως Senior Arbiter στη 33η Σκακιστική Ολυμπιάδα που έγινε στην Ελίστα, πρωτεύουσα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Καλμουχίας, στη Ρωσία. Στη συνέχεια ήμουνα Βοηθός Επικεφαλής Διαιτητής στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα του 1999 στο Λας Βέγκας, το 2000 στο Νέο Δελχί και τη Τεχεράνη και το 2001 στη Μόσχα, ενώ το 2004 ήμουνα Επικεφαλής Διαιτητής στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Τρίπολης της Λιβύης. Όταν η FIDE άλλαξε το σύστημα διεξαγωγής του Πρωταθλήματος από αγώνες νόκ άουτ 128 παικτών σε τουρνουά οκτώ παικτών και στη συνέχεια σε ματς μεταξύ δύο παικτών, ήμουνα Βοηθός Επικεφαλής Διαιτητής στο ματς του 2006 μεταξύ Κράμνικ-Τοπάλοφ, στην Ελίστα, Επικεφαλής Διαιτητής στο ματς του 2008 μεταξύ Κράμνικ-Ανάντ, στη Βόννη και τώρα στη Σόφια πάλι Επικεφαλής Διαιτητής. Ενδιάμεσα βέβαια ήμουν Επικεφαλής Διαιτητής σε πολλά τουρνουά, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό (Βουλγαρία, Μαυροβούνιο, Νορβηγία, Ρωσία, Κίνα κ.α.).


Επικεφαλής διατητής στο ματς Ανάντ - Κράμνικ για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 2008


IKARIACHESS – Ακούγεται εντυπωσιακό. Φαίνεται να έχεις γυρίσει όλο το κόσμο έτσι! Ευρώπη, Αμερική, Αφρική, Ασία! Πόσες χώρες έχεις επισκεφθεί με το Σκάκι ;
Τ.Ν - Επειδή εκτός από Διεθνής Διαιτητής είμαι και Καθηγητής Διαιτησίας στη FIDE, με καλούν σε αρκετές χώρες, όχι μόνο για διαιτησία σε αγώνες, αλλά για να διδάξω σε Σεμινάρια Διαιτησίας. Έτσι οι χώρες που έχω επισκεφθεί για το Σκάκι ξεπερνάνε τις τριάντα σε όλο το κόσμο. Από 14 μέχρι 21 Ιουνίου θα βρίσκομαι στο Ιράν.

IKARIACHESS - Στις χώρες που πας έχεις τη δυνατότητα να δεις κάτι από τα αξιοθέατα και τις ομορφιές τους ή μόνο με το Σκάκι και τους αγώνες ασχολείσαι;
Τ.Ν. - Επειδή οι αγώνες των Παγκοσμίων πρωταθλημάτων αλλά και των περισσότερων κορυφαίων τουρνουά, διαρκούν πολλές μέρες, συνήθως υπάρχουν και μέρες ξεκούρασης για τους παίκτες και επομένως και για τους Διαιτητές. Έτσι σχεδόν πάντοτε έχω την ευκαιρία να επισκεφθώ κάποια αξιοθέατα και σημαντικά μέρη στις διάφορες χώρες που πηγαίνω.

IKARIACHESS – Μετέφερέ μας κάποιες εντυπώσεις που σου έχουν μείνει αξέχαστες από τις χώρες που έχεις επισκεφθεί.
Τ.Ν - Το 1999 στο Λας Βέγκας ήταν κάτι το εκπληκτικό! Ολόκληρη η πόλη είναι απίστευτη!! Οι αγώνες γίνονταν μέσα στο καζίνο του Σίζαρς Πάλας, ένα από τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα καζίνα της πόλης, όπου το περιβάλλον ήταν μοναδικό ! Και βέβαια είχα την ευκαιρία να απολαύσω την αξέχαστη εμπειρία του Γκραν Κάνυον, με μια πτήση με ελικόπτερο !
Το 2000 στο Νέο Δελχί η επίσκεψη στο εκπληκτικό Τατζ Μαχάλ ήταν μια ακόμα μοναδική εμπειρία !
Το 2004 στη Τρίπολη της Λιβύης το πρωτάθλημα θα μου μείνει αξέχαστο γιατί συνέπεσε με το θρίαμβο της Ελλάδας στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου της Πορτογαλίας. Παίκτες, προπονητές, συνοδοί, όλοι παρακολουθούσαν τους αγώνες της Εθνικής μας και πανηγύριζαν κάθε νίκη της, στο τέλος δε δεν σταμάτησαν να μου δίνουν συγχαρητήρια για το μεγάλο μας θρίαμβο.
Η επίσκεψη στο Τρόμσο της Νορβηγίας για το τοπικό διεθνές τουρνουά τον Αύγουστο του 2009 μου έδωσε την ευκαιρία της γνωριμίας με τις εκπληκτικές φυσικές ομορφιές του Αρκτικού Κύκλου, ενώ αξέχαστη θα μου μείνει και η δεκαπενθήμερη παραμονή μου στη Νανκίν της Κίνας, τον Οκτώβρη του 2009, όπου ήμουνα Επικεφαλής Διαιτητής σε ένα από τα κορυφαία τουρνουά που πραγματοποιήθηκαν εκείνη τη χρονιά, και είχα την ευκαιρία να γνωρίσω ένα πολύ μικρό αλλά εντυπωσιακότατο μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού της Κίνας.


Αναμέτρηση Λέκο - Γιακοβένκο τον Οκτώβρη του 2009, στη Νανκίν της Κίνας, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Τάκη Νικολόπουλου. Όρθιος δεξιά ο Ραντζιάμποφ. Όλοι οι παίκτες φορούσαν τοπική παραδοσιακή ενδυμασία!


IKARIACHESS – Πώς συμβαίνει και είσαι Επικεφαλής Διαιτητής σε όλα τα Παγκόσμια Πρωταθλήματα και σε τόσα πολλά τουρνουά ; Υπάρχει κάποιο.... μυστικό ;
Τ.Ν - (Γέλια) Κανένα απολύτως ! Για τα Παγκόσμια Πρωταθλήματα υπάρχει η Επιτροπή Διεξαγωγής της FIDE, που αξιολογεί τους Διαιτητές και προτείνει στον Πρόεδρο της FIDE, ο οποίος έχει και την τελική επιλογή. Από το 2006 και μετά οι Διαιτητές του ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα επιλέγονται από τους ίδιους τους παίκτες. Η Επιτροπή Διεξαγωγής υποβάλλει στους παίκτες μια λίστα από τους κατά τεκμήριο καλύτερους Διαιτητές και αυτοί αποφασίζουν, ο δε Πρόεδρος της FIDE επικυρώνει την απόφασή τους.
Για τα τουρνουά, οπωσδήποτε μετράνε οι καλές σχέσεις με τους διοργανωτές, από τη στιγμή που αυτοί αποφασίζουν για το ποιους Διαιτητές θα καλέσουν στους αγώνες τους, και ασφαλώς το πόσο καλός Διαιτητής θεωρείται κάποιος !

Διαιτητικά λάθη
IKARIACHESS.– Λάθη γίνονται από τους Διαιτητές στους αγώνες ; Πώς επηρεάζουν το αποτέλεσμα μιας παρτίδας ;
Τ.Ν - Οι Διαιτητές είναι άνθρωποι και μπορούν να κάνουν λάθη. Αυτά μπορεί να είναι από ασήμαντα ( και να μη γίνουν καν αντιληπτά από τους παίκτες!) έως πολύ σοβαρά και να επηρεάσουν ή και να αλλάξουν ακόμα και το αποτέλεσμα μιας παρτίδας. Ακόμα και κορυφαίοι Διαιτητές έχουν κάνει λάθη, όπως π.χ. στο ημιτελικό ματς σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Γυναικών, όπου η Επικεφαλής Διαιτήτρια δέχτηκε αίτημα ισοπαλίας από τη μια παίκτρια, ερμηνεύοντας λανθασμένα τον κανονισμό. Η αντίπαλος έκανε ένσταση και δικαιώθηκε από την Επιτροπή Ενστάσεων, κερδίζοντας τη παρτίδα και το ματς.

IKARIACHESS – Πώς είναι η συμπεριφορά των παικτών κατά τη διάρκεια των αγώνων; Μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα ένας Διαιτητής; Σου έχει συμβεί ανάλογο περιστατικό σε τουρνουά;
Τ.Ν- Από την εμπειρία μου μπορώ να πω ότι όσο πιο ψηλό είναι το επίπεδο των αγώνων τόσο λιγότερα προβλήματα μπορεί να έχει ένας Διαιτητής. Σε ένα Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ή σε ένα κορυφαίο τουρνουά οι παίκτες που συμμετέχουν είναι επαγγελματίες, συνήθως γνωρίζουν άριστα τους κανονισμούς και έτσι ο Διαιτητής δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα και έχει ελάχιστες περιπτώσεις παρέμβασης. Αντίθετα έχει παρατηρηθεί ότι τα περισσότερα προβλήματα παρουσιάζονται σε Σχολικά ή Νεανικά Πρωταθλήματα, όπου οι Διαιτητές είναι πολλές φορές υποχρεωμένοι να εξηγούν αναλυτικά τους κανονισμούς στους παρορμητικούς πιτσιρικάδες, που συχνά μπορούν να βάλουν και τα κλάματα, όταν η απόφαση του Διαιτητή δεν τους ευνοεί.
Πάντοτε τονίζω στους παίκτες το δικαίωμά τους να καταθέτουν ένσταση στην Επιτροπή Ενστάσεων που διορίζεται σε κάθε τουρνουά, σε περίπτωση που διαφωνούν με οποιαδήποτε απόφαση του Διαιτητή κατά τη διάρκεια του αγώνα.
Πρόσφατα είχα ένα ανάλογο συμβάν στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Εθνικών Ομάδων που έγινε τον Ιανουάριο του 2010 στη Προύσα της Τουρκίας, όπου ήμουνα Επικεφαλής Διαιτητής. Παίκτης, από τους κορυφαίους της Αμερικανικής ηπείρου, διατύπωσε αίτημα ισοπαλίας στη παρτίδα του, το οποίο αναγκάστηκα να απορρίψω γιατί δεν ακολουθούσε τη σωστή διαδικασία σύμφωνα με τους κανονισμούς. Ο παίκτης διαφώνησε έντονα και απείλησε να εγκαταλείψει τη παρτίδα. Του εξήγησα ότι έχει δικαίωμα να καταθέσει ένσταση στην Επιτροπή Ενστάσεων των αγώνων κατά της απόφασής μου, αλλά πρέπει να συνεχίσει τη παρτίδα του, αλλιώς θα μηδενιστεί. Τελικά συμμορφώθηκε με την απόφασή μου και συνέχισε τη παρτίδα, αλλά στο τέλος την έχασε. Δεν έκανε ένσταση, αλλά την άλλη μέρα ήρθε και μου ζήτησε συγνώμη για τη συμπεριφορά του. Μου ανέφερε ότι μελέτησε τον κανονισμό και διαπίστωσε ότι είχε αυτός λάθος κι εγώ δίκιο και ότι δεν θα επαναλάβει ανάλογη συμπεριφορά στο μέλλον.


Νικολόπουλος, Ζούκοφ, Φετίσοφ, Ιλιουμτζίνοφ και Γκίισεν στην πρεμιέρα του ματς Κράμνικ - Τοπάλοφ για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 2006, που σημεδεύτηκε από τον «Πόλεμο της Τουαλέτας»...



IKARIACHESS – Τίποτα ασυνήθιστα ή αστεία συμβάντα με παίκτες; Καμία ατάκα παίκτη που έμεινε στη μνήμη σου;
Τ.Ν. - Καμιά φορά συμβαίνουν και τέτοια περιστατικά στο Σκάκι !
Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Λας Βέγκας, μόλις έχει τελειώσει το ένα ημιτελικό ματς. Ο παίκτης που έχασε, αφού υπέγραψε το παρτιδόφυλλό του, βγαίνει αργά αργά από τον αγωνιστικό χώρο. Μετά από ένα λεπτό ένας από τους Βοηθούς Διαιτητές έρχεται έντρομος και μου λέει να τρέξω έξω από την αίθουσα. Βγαίνω και βλέπω το παίκτη που είχε χάσει τη παρτίδα να χτυπάει το κεφάλι του στο τοίχο! Τρεις άνθρωποι χρειαστήκαμε για να τον πείσουμε ότι δεν θα καταφέρει τίποτα, γκρεμίζοντας το τοίχο του Ξενοδοχείου ή παθαίνοντας διάσειση, και ότι θα έχει και πάλι την ευκαιρία να αγωνιστεί σε ένα Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και στο μέλλον!!
Στο παγκόσμιο πρωτάθλημα του Νέου Δελχί το 2000, μια παρτίδα των προημιτελικών έχει τελειώσει. Ένας από τους κορυφαίους παίκτες (με έντονα ιδιότυπο χαρακτήρα) και από τα φαβορί για τη κατάκτηση του Πρωταθλήματος, έχει χάσει κάνοντας ένα απίστευτο λάθος στη παρτίδα του και έχει αποκλειστεί έτσι από το υπόλοιπο των αγώνων. Κάθεται ήσυχα στο τραπέζι του συντετριμμένος με το κεφάλι του ανάμεσα στα χέρια του. Ξαφνικά πετάγεται όρθιος, αρπάζει τη καρέκλα που καθόταν, την εκσφενδονίζει στον αέρα και εξαφανίζεται τρέχοντας από τον αγωνιστικό χώρο. Βρισκόμουν σε απόσταση ενός μέτρου από το τραπέζι και η καρέκλα «έσκασε» ακριβώς δίπλα μου! Έπαθα σοκ! Το απίστευτο ήταν ότι κανείς από όσους έπαιζαν εκείνη τη στιγμή δεν αντιλήφθηκε το παραμικρό! Μετά το τέλος του γύρου υπέβαλα αναφορά στον Επικεφαλής Διαιτητή και στους υπεύθυνους της FIDE. Ο παίκτης υποχρεώθηκε να ζητήσει εγγράφως συγνώμη για τη συμπεριφορά του. Δικαιολογήθηκε ότι βρισκόταν σε μεγάλη απόγνωση εκείνη τη στιγμή και είπε ότι δεν έπρεπε να τιμωρηθεί, αφού δεν χτύπησε κανείς και η καρέκλα δεν έσπασε!!
Η ατάκα που έχει χαραχτεί στη μνήμη μου είναι από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2004 στη Λιβύη.
Έχει συμβεί μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του σκακιού. Ο Ουζμπέκος Ρουστάμ Καζιμτζάνοφ, ούτε καν από τα αουτσάιντερ των αγώνων, νίκησε όλα τα φαβορί και στον τελικό τον Εγγλέζο Μίκυ Άνταμς, που για όλους ήταν ο σίγουρος νικητής, κερδίζοντας το τεράστιο έπαθλο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Βγαίνοντας από το χώρο των αγώνων περιτριγυρίζεται από πολλούς δημοσιογράφους, κάμερες και μικρόφωνα. Η πρώτη «κλασσική» ερώτηση που του απευθύνεται : - Πώς νοιώθετε μετά τη νίκη σας ; Αφού τους κοιτάει όλους γύρω γύρω απαντάει : - Σαν... ένα εκατομμύριο δολάρια!!! Έπεσαν όλοι κάτω από τα γέλια!

IKARIACHESS – Διαβάσαμε πρόσφατα ένα άρθρο σε μια εφημερίδα : «Ο Νικολόπουλος... σφυρίζει στη Σόφια» ! Έχεις σφυρίχτρα ;
Τ.Ν – (Γέλια) Το Σκάκι είναι ένα άθλημα όπου απαιτείται μεγάλη συγκέντρωση από τους παίκτες και ως εκ τούτου η μεγαλύτερη δυνατή ησυχία κατά την ώρα των αγώνων. Όπως είπαμε και πριν, ένα από τα βασικά καθήκοντα του Διαιτητή στο Σκάκι είναι να εξασφαλίζει τις καλύτερες συνθήκες για τους παίκτες κατά τη διεξαγωγή των παρτίδων. Σφυρίχτρες λοιπόν δεν χρησιμοποιούνται! Αυτό που χρειάζεται μάλλον ο Διαιτητής είναι το στυλό του, για να υπογράψει τα παρτιδόφυλλα των παικτών μετά τη λήξη της παρτίδας, επιβεβαιώνοντας το αποτέλεσμα !

Η σωστή διαιτησία
IKARIACHESS – Ποιά είναι τα στοιχεία ενός καλού Διαιτητή στο Σκάκι ;
Τ.Ν - Απόλυτη γνώση των κανονισμών, σωστή εμφάνιση, συνέπεια στα καθήκοντά του, σωστή συμπεριφορά προς τους παίκτες, ομαδικό πνεύμα και συνεργασία με τους άλλους Διαιτητές, εμπιστοσύνη στον εαυτό του.

IKARIACHESS – Τι εννοείς «σωστή εμφάνιση» ;
Τ.Ν - Στο Σκάκι ο Διαιτητής δεν φοράει φόρμα ή σορτσάκι και αθλητικά παπούτσια (γέλια). Άλλη μια διαφορά από τους Διαιτητές άλλων αθλημάτων ! Η FIDE έχει επιβάλει κώδικα ντυσίματος (dress code), σύμφωνα με τον οποίο παίκτες αλλά και Διαιτητές πρέπει να είναι ευπρεπώς ντυμένοι.

IKARIACHESS - Ποιά είναι η συμβουλή προς τους Έλληνες Διαιτητές που θα ήθελαν να ακολουθήσουν μια διεθνή καριέρα ;
Τ.Ν - Κατ’ αρχήν να υπάρχει μεράκι και διάθεση και κατά δεύτερο να διαιτητεύουν όσο περισσότερους αγώνες μπορούν. Το μεγαλύτερο προσόν ενός Διαιτητή στο Σκάκι είναι η εμπειρία. Και αυτή αποκτάται μόνο μέσα από αγώνες.

IKARIACHESS – Τι ιδιαιτερότητες έχει ένα ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ;
Τ.Ν - Το ματς αυτό είναι το κορυφαίο γεγονός στο σκακιστικό κόσμο. Αγωνίζονται οι δύο κατά τεκμήριο καλύτεροι παίκτες για τον κορυφαίο τίτλο στο Σκάκι. Οι Διαιτητές του ματς έχουν πολλές και αυξημένες αρμοδιότητες, έξω από τις συνηθισμένες. Πέρα από τη διαρκή παρακολούθηση των παρτίδων, η εξασφάλιση των άριστων συνθηκών για τους αγώνες περιλαμβάνει το τραπέζι των αγώνων (σωστές διαστάσεις, σύμφωνα με τις προδιαγραφές), τη σκακιέρα και τα κομμάτια (σωστό μέγεθος, σύμφωνα με τις προδιαγραφές), τις καρέκλες των παικτών (σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους), το φωτισμό της αίθουσας (ώστε να μη δημιουργεί σκιές στα κομμάτια και ενοχλεί τους παίκτες), τον εξαερισμό και τον κλιματισμό (σωστή θερμοκρασία περιβάλλοντος) της αίθουσας, το χώρο ανάπαυσης των παικτών κατά τη διάρκεια της παρτίδας, όπου μπορούν να βρίσκουν νερό, ροφήματα, χυμούς, φρούτα κ.λ.π, ακόμα και τις τουαλέτες !
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στον αποκλεισμό της δυνατότητας παροχής εξωτερικής βοήθειας στους παίκτες. Έτσι οι Διαιτητές είναι επιφορτισμένοι με τον καθημερινό εξονυχιστικό έλεγχο των παικτών με μεταλλικούς ανιχνευτές (metal detectors) κατά τη προσέλευσή τους στον αγωνιστικό χώρο και πριν την έναρξη της παρτίδας. Υπάρχει επίσης και έλεγχος ντόπινγκ (Antidoping Control), σύμφωνα με τις επιταγές της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής ( IOC).
Οι Διαιτητές πρέπει να φροντίζουν συνεχώς ώστε και οι δύο παίκτες να είναι ικανοποιημένοι από τις συνθήκες, να νοιώθουν ασφαλείς και απερίσπαστοι να ασχοληθούν με τις παρτίδες τους.


Επικεφαλής διαιτητής, αλλά και... διαμεσολαβιτής στις περιπτώσεις ισοπαλίας, στο μάτς Ανάντ - Τοπάλοφ


IKARIACHESS – Πώς σου φάνηκε το ματς Ανάντ – Τοπάλοφ;
Τ.Ν. – Ήταν μια πολύ καλή διοργάνωση και όσοι πίστευαν ότι θα επαναληφθούν γεγονότα όπως της Ελίστας (θυμηθείτε τον ... «Πόλεμο της Τουαλέτας»!) διαψεύστηκαν παταγωδώς!! Οι Βούλγαροι διοργανωτές έκαναν εξαιρετική δουλειά και παρουσίασαν μια άριστη διοργάνωση με υψηλές προδιαγραφές, ικανοποιώντας έτσι όλους όσους πήραν μέρος. Οι παίκτες από τη μεριά τους δεν δημιούργησαν κανένα απολύτως πρόβλημα με τη συμπεριφορά τους και κράτησαν τα φώτα της δημοσιότητας στα τεκταινόμενα πάνω στη σκακιέρα και όχι εκτός αυτής. Έτσι το έργο των διαιτητών αποδείχθηκε ευκολότερο από ότι αναμενόταν αρχικά, και ιδιαίτερα μετά τις εκατέρωθεν ανακοινώσεις περί των «Κανόνων της Σόφιας» και των Κανόνων της FIDE!!
Ένα μικρό βαθμό δυσκολίας παρουσίασε το γεγονός ότι μετά την απόρριψη της πρότασης των Βουλγάρων για εφαρμογή των «Κανόνων της Σόφιας» ο Τοπάλοφ γνωστοποίησε ότι κατά τη διάρκεια του ματς δεν πρόκειται ούτε να προτείνει στον αντίπαλό του ισοπαλία, ούτε να δεχτεί από αυτόν πρόταση ισοπαλίας! Έτσι υπήρχε μια έντονη ψυχρότητα μεταξύ των παικτών, που δεν αντάλλαξαν κουβέντα σε όλη τη διάρκεια των αγώνων, παρά μόνο μετά το τέλος της τελευταίας παρτίδας !
Το ενδιαφέρον ήταν στην πρώτη ισοπαλία του ματς (3η παρτίδα), όπου ο Τοπάλοφ με πλησίασε, λέγοντάς μου ότι θέλει να προτείνει ισοπαλία και να ενημερώσω τον αντίπαλό του! Μέχρι να πλησιάσω στη σκακιέρα ο Ανάντ είχε κάνει τη κίνησή του. Ο Τοπάλοφ έπαιξε μια ακόμα κίνηση και ο Ανάντ, που προφανώς είχε αντιληφθεί την πρόθεση του αντιπάλου του, απάντησε αστραπιαία, επαναλαμβάνοντας τη θέση στη σκακιέρα και πριν προλάβω να του πω για τη πρόταση ισοπαλίας. Η κατάληξη της παρτίδας ήταν πλέον προφανής. Άφησα το παιχνίδι να συνεχιστεί, αφού οι δύο παίκτες έπαιξαν αστραπιαία από δύο κινήσεις ακόμα, μέχρι που προέκυψε τριπλή επανάληψη της θέσης. Ο Τοπάλοφ υπέβαλε αίτημα και ρώτησα τον Ανάντ αν συμφωνεί ή αν θέλει να το ελέγξω. Φυσικά συμφώνησε αμέσως. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην 5η παρτίδα, μόνο που τώρα απευθύνθηκε σε μένα ο Ινδός και ο Βούλγαρος συμφώνησε ότι έγινε τριπλή επανάληψη. Έτσι το πρόβλημα της πρότασης ισοπαλίας διευθετήθηκε χωρίς προβλήματα !
Ένα από τα απρόοπτα του ματς ήταν η διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος κατά τη διάρκεια της 5ης παρτίδας, για 16 λεπτά και ενώ ο μαύρος (Ανάντ) σκεφτόταν για την 17η κίνησή του. Και σ’ αυτή τη περίπτωση οι παίκτες δεν δημιούργησαν κανένα απολύτως πρόβλημα, περιμένοντας υπομονετικά να επανέλθει το φως !
Ο Ανάντ (που πήρε το χρηματικό έπαθλο των 1.200.000 ευρώ!) ήταν ο αδιαφιλονίκητος και απόλυτα δίκαιος νικητής του ματς. Για μια ακόμα φορά η υπεροχή του στηρίχτηκε στην καλύτερη προετοιμασία του και στην εξαιρετική ομάδα των αναλυτών του. Ο Τοπάλοφ (που πήρε μόλις... 800.000 ευρώ χρηματικό έπαθλο!) πάλεψε σκληρά, ήταν εξαιρετικά μαχητικός, αλλά προδόθηκε από τα νεύρα και τη ψυχολογία του στην τελευταία παρτίδα του ματς. Εκεί, σε μια προσπάθεια να αποφύγει τα tie breaks, έπαιξε επιπόλαια (θύμισε το ματς της Ελίστας του 2006, εναντίον του Κράμνικ!) και το πλήρωσε με ήττα και την υποχρέωση πλέον να προσπαθήσει ξανά στον επόμενο κύκλο του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, που θα ξεκινήσει μέσα στο 2011, με τα ματς των οκτώ διεκδικητών. Το επόμενο ματς έχει ήδη συμφωνηθεί να διεξαχθεί το 2012 στο Λονδίνο και βέβαια πολλοί πιστεύουν ότι ο αντίπαλος του Ινδού θα είναι το ανερχόμενο αστέρι του παγκόσμιου σκακιού, ο Νορβηγός Μάγκνους Κάρλσεν.


Δύο καταξιωμένοι Έλληνες διεθνείς διαιτητές και φίλοι της Ικαρίας, ο Τάκης Νικολόπουλος, επικεφαλής διαιτητής και πρόεδρος της Επιτροπής Ενστάσεων σε παλαιότερες διοργανώσεις και ο Μιχάλης Πρεβενιός, υπεύθυνος κληρώσεων στον φετινό 'Ίκαρο".


IKARIACHESS – Τι έχεις να μας πεις για το Τουρνουά "Ίκαρος;
Τ.Ν. – Η ιστορία 33 ετών μιλάει μόνη της! Η Ικαρία, χωρίς να προσφέρει υψηλά έπαθλα και χωρίς να διαθέτει σπουδαίες τουριστικές υποδομές, καταφέρνει να προσελκύει κάθε χρόνο όλο και περισσότερους σκακιστές και σκακίστριες. Ως επισκέπτης μπορώ να πω ότι εκείνο που κάνει τους παίκτες να εκδηλώνουν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η αγάπη και η στοργή με την οποία τους περιβάλλουν οι διοργανωτές, αλλά και η ντόπια κοινωνία. Τις διοργανώσεις τις καταξιώνουν οι ίδιοι οι σκακιστές!

IKARIACHESS – Καλό ταξίδι και θα σε περιμένουμε κατά την επιστροφή σου να μας πεις εντυπώσεις από το σεμινάριο του Ιράν.
Τ.Ν. – Ευχαρίστως!

1 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Πώς μπορεί κανείς να γίνει διαιτητής στο σκάκι; Αρκεί η γνώση των κανονισμών και η θέληση / αγάπη για το θέμα ή πρέπει να έχει κάποιο ρεκόρ ος παίκτης;

Δημοσίευση σχολίου

d